In 2015 bestaat Rowwen Hèze dertig jaar. Dit jubileum is aanleiding voor een warme terugblik op de afgelopen periode. In Het dorp en de wereld schrijven fans en wetenschappers, liefhebbers en journalisten over hun Rowwen Hèze. Over hoe Rowwen Hèze onze verbeelding prikkelt en over hoe we ons tot het dorp, de wereld en de mensen erin verhouden. Over Limburgs leven en Limburgs lullen, over het ruige van de Peel en over de muziek die velen al een klein leven lang met zich meenemen. Muziek, poëzie, taal, kunst, cultuur en identiteiten komen hier samen.
Het dorp en de wereld geeft de essentiële achtergronden om het succes van de band te begrijpen en is tegelijkertijd een feest van herkenning. Met veel foto’s van bijzondere momenten uit de afgelopen dertig jaar.

Recensie
Rowwen Hèze is een begrip in Limburg. Een van de belangrijkste redenen is dat ze vaak in het dialect zingen. Ook buiten de provinciale grenzen is de band behoorlijk populair, maar voordat ‘heel Holland Limburgs lult’, dat kan nog wel even duren (uit het nummer ‘Het is een kwestie van geduld voordat…’). In dit boek wordt dieper ingegaan op de geschiedenis van de band, de beleving van de fans, de achtergrond van de muzikanten en de betekenis van de band. Met name dit laatste wordt grondig aangepakt door wetenschappers (neerlandici, sociolinguïsten, sociologen, mediawetenschappers). Dit lijvige boek met 255 artikelen is waarschijnlijk het definitieve boek dat je over deze band zou kunnen schrijven; werkelijk van alles komt voorbij. Ook als je niet van deze band houdt, is het interessant. Het fenomeen van een regionale band die nationale bekendheid verwerft zonder concessies te doen is namelijk ook van toepassing op andere bands (Skik, Normaal), maar het is toch vooral bedoeld voor de echte fans. Echt een voorbeeld hoe je een muziekbiografie zou moeten aanpakken.

Het dorp en de wereld | Nederlandstalig | 200 pagina’s | ISBN 9789460042027 | mei 2015.

 

Waarom vinden we dat in Nederland iedereen alleen maar Nederlands moet spreken en is dat altijd zo geweest? ls het zo dat een spreker het Nederlands slecht beheerst als hij/zij nog een andere taal spreekt? Waarom waarderen we het spreken van een ‘taal’ meer dan het spreken van een ‘dialect’? Waarom waarderen we het spreken van Engels meer dan een andere taal? Aan de hand van een aantal populaire opvattingen zoals: ‘Wie ”straattaal” spreekt, spreekt (geen) Nederlands’ en ‘Wie meertalig is, is (g)een goede burger van Nederland’ en ‘Vroeger was Nederland (g)een eentalig land’ laat de auteur zien hoe het met meertaligheid in Nederland gesteld is. De auteur illustreert, nuanceert of verwerpt deze opvattingen in een toegankelijk en prikkelend betoog. Leonie Cornips is onderzoeker Taalvariatie aan het Meertens Instituut (KNAW) en bijzonder hoogleraar Taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht.

Recensie
Eigen en vreemd. Meertaligheid in Nederland is een ambitieus boek(je) van Leonie Cornips. De auteur brengt haar wetenschappelijke kennis in stelling tegen de vele misopvattingen die er bestaan over meertaligheid. Ze formuleert acht (mis)opvattingen of mythes op een prikkelende doch ambigue manier: “Een meertalige spreker herken je (niet)” of “Als je twee talen spreekt, spreek je thuis (geen) Nederlands”. En doorheen die acht opvattingen vertelt de auteur haar verhaal over meertaligheid; een meertaligheid die van alle tijden en van alle plaatsen is, maar die zo’n grote symbolische waarde heeft dat er hekjes rond talen en taalgebruikers geplaatst worden en dat er ‘identiteitskaarten’ uitgereikt worden: wij en zij, eigen en vreemd. De auteur vertelt haar verhaal voor geïnteresseerde leken. Ze schrijft helder, geeft sprekende voorbeelden en biedt de lezer af en toe ook wat inzicht in de wetenschappelijke methode die tot kennis over meertaligheid geleid heeft. Uit dit laatste blijkt dat de auteur haar lezer serieus neemt. (…)
Leonie Cornips schept duidelijkheid in het alledaagse, maar tegelijkertijd complexe en gelaagde fenomeen ‘meertaligheid’. Het verhaal is erg toegankelijk voor leken, maar ook wie dieper wil spitten wordt op zijn wenken bediend. Het boek van 95 pagina’s is een lust voor het oog. Het is een verzorgd boek met sprekende titels en met fraaie afbeeldingen van de beeldende kunstenares Caroline de Roy. Elk hoofdstuk is voorzien van één afbeelding. En al die afbeeldingen verbeelden en kleuren de boodschap van de auteur op diverse wijze. Ten slotte dient nog vermeld te worden dat de aantrekkelijkheid en verleidelijkheid van taal niet alleen uit de tekst en de afbeeldingen van dit boekje blijkt, maar ook in beelden gevat is op de website http://www.meertaligheidinnederland.nl/. In de video Eigen en Vreemd combineert Nynke Deinema beelden van haar video Honey (2004) met beelden uit de werkelijkheid en onderstreept de vanzelfsprekendheid van de boodschap van Leonie Cornips.
Door: Koen Van Gorp, Katholieke Universiteit Leuven.

Eigen en vreemd | Nederlandstalig | 96 pagina’s | ISBN 9789089643445 | maart 2012. Nog te verkrijgen via mij.

 

Er gebeurt van alles met de Nederlandse taal: nieuwkomers leren hem, jongeren sms’en hem en managers mixen hem met Engels. Onder onze ogen zien we de taal veranderen. Volgens velen zullen die veranderingen leiden tot verloedering en er uiteindelijk voor zorgen dat het Nederlands ten onder gaat.
Hoe terecht zijn deze zorgen? Wat zijn taalnormen precies en waar halen we deze vandaan? Verandert het Nederlands sneller dan andere talen? Op deze en tal van andere vragen geeft Verandering en verloedering een helder en onderhoudend antwoord. Aan de hand van een tiental populaire opvattingen, zoals ‘wie niet kan spellen, kent zijn moedertaal niet’ en ‘De omroep verloedert de taal’, laten de auteurs zien hoe het met het Nederlands van vandaag gesteld is. De auteurs illustreren, nuanceren of verwerpen deze opvattingen in een toegankelijk en prikkelend betoog.

Verandering en verloedering | Nederlandstalig | 92 pagina’s | ISBN 9789053566657 | februari 2004.

 

Waarom heet het Heerlens Nederlands ook Misjmasj, Hollands mit knoebele, Steenkolenhollands of Kuilhollands?
Wat betekent de uitdrukking Het wordt me slecht?
Wie is een winkbul?
Wat bedoelen de Heerlenaren met de zin Hij drinkt zich ene?

Heerlen was in het begin van de twintigste eeuw het centrum van de Oostelijke Mijnstreek. Het was tijdens de explosieve groei van de steenkoolindustrie lastig voor de enorme aantallen mijnwerkers, uit voornamelijk Oost-Nederland en uit diverse delen van Europa, om elkaar te verstaan. Als gevolg ontstond er een soort ‘steenkolennederlands’.
Dit Nederlands vertoont heel veel elementen uit het Heerlense dialect en/of de Limburgse dialecten. Het Heerlens Nederlands is dus een zeer jonge unieke taalvariëteit dat geen Algemeen Nederlands en ook geen Limburgs dialect is, maar iets er tussenin. Het is geen verbasterd Nederlands en ook geen dialect vol fouten, maar een nieuwe mengtaal met een geheel eigen grammatica.
Leonie Cornips (Heerlen, 1960) werkt bij het Meertens Instituut. Zij schreef in 1994 een proefschrift over het Algemeen Nederlands van Heerlen (HAN) en publiceerde talloze artikelen over deze taalvariëteit.

Recensie
Dit boek wijkt qua opzet af van de andere delen uit de reeks ‘Taal in stad en land’. In dit boek wordt niet het Heerlens dialect beschreven maar het HAN, het Heerlens Algemeen Nederlands, als een mengtaal tussen het dialect en het Algemeen Nederlands, met een eigen grammatica. Het ontstaan van dit HAN houdt verband met de opkomst van de steenkoolindustrie in Oostelijk Zuid-Limburg rond 1900, met Heerlen als centrum. Tal van Nederlanders en buitenlandse immigranten hebben het proces van taalverschuiving en het onstaan van een tweetaligheid in Heerlen in de hand gewerkt. De auteur spreekt over pidgin en creooltaal als taalvarianten door de mijnwerkers gebruikt voor onderlinge communicatie. Zo werd het HAN voor vele Heerlenaren hun moedertaal. Naar dit HAN heeft de auteur nauwkeurig onderzoek gedaan van 1989 tot 1994. Voorbeelden van gesprekken met HAN-sprekers vinden wij in dit boek, alsook een woordenlijst in het HAN. Zeker wie zijn roots in Heerlen heeft zal dit van zwartwitfoto’s voorziene boek met een glimlach lezen.

Heerlens Nederlands | Nederlandstalig | 120 pagina’s | ISBN 9789012090162 | mei 2003.